འབའ་པ་བསོད་ནམས་ཚེ་རིང་གིས་བསྒྱུར།
[ཤེས་བྱའི་ཟེགས་མ། དེབ་གྲངས་ཨང་ 36 ལས་བཏུས།]

རྒྱ་གྲམ་ཞེས་པ་ནི་རྒྱ་གྲམ་དབྱིབས་ཀྱི་ཤིང་སྒྲོོམ་ཞིག་སྟེ་དེ་ནི་དེ་སྔའི་རོ་མཱན་གོང་མའི་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་ཁྲིམས་ཆས་ཤིག་རེད། དེ་དུས་བྲན་གཡོག་བདག་པོས་རྒྱུན་དུ་བྲོས་འགྲོ་བའམ་གྱེན་ལོག་བྱེད་ཕོད་མཁན་བྲན་གཡོག་དེ་ཚོ་རྒྱ་གྲམ་གྱི་ཐོག་གཟེར་ཀ་བརྒྱབ་པའམ་ཐག་པས་བསྡམས་ཏེ་མ་ཤི་བར་དུ་མནར་གཅོད་གཏོང་གི་ཡོད་པ་རེད། 《དམ་པའི་གསུང་རབ》 ནང་གི་བཤད་སྲོལ་ལྟར་ན། དཀོན་མཆོག་གིས་ཡེ་ཤུ་མི་ཡུལ་དུ་ཆོས་བཤད་པར་བཏང་ཞིང་མཐར་མིའི་རིགས་ཀྱི་སྡིག་བཤགས་བྱེད་ཕྱིར་རྒྱ་གྲམ་གྱི་ཐོག་གཟེར་ཀ་བརྒྱབ་སྟེ་མྱ་ངན་ལས་འདས་པ་རེད། དེ་ཡང་ཡེ་ཤུ་འདས་ནས་ཉིན་གསུམ་སོང་རྗེས་འདས་ལོག་བསྐྱོན་ཏེ་ལྷ་ཡུལ་ལོག་ཕེབས་པའི་དབང་གིས། རྒྱ་གྲམ་ནི་ཡེ་ཤུའི་ཆོས་ལུགས་པའི་སེམས་སུ་སྡིག་བཤགས་ཐར་པ་ཐོབ་པའི་མཚན་མ་དང་དད་གུས་བྱེད་པའི་མཚོན་རྟགས་ཤིག་ཏུ་གྱུར། སྤྱི་ལོ་དུས་རབས་བཞི་པར་རོ་མཱན་གོང་མའི་རྒྱལ་ཁབ་ཤར་མའི་གོང་མ་ཅུན་ཧྲི་ཐན་ཏིང་ཞེས་པ་དེས་ཡེ་ཤུའི་ཆོས་སྒོར་ཞུགས་རྗེས་རྒྱ་གྲམ་དེ་ཁྲིམས་ཆས་ནང་བརྩི་མི་ཆོག་པའི་བཀའ་ཕབ་པས། དེ་ནས་བཟུང་རྒྱ་གྲམ་དེ་ཆོས་ལུགས་ཀྱི་མཚོན་རྟགས་ཙམ་ལས་ཁྲིམས་ཆས་སུ་བརྩི་གི་མེད་པ་རེད།

ལོ་རྒྱུས་གོང་དུ་འཕེལ་བའི་དབང་གིས། མཚོན་རྟགས་ཡིན་པའི་རྒྱ་གྲམ་དེའི་རྣམ་པའི་ཐད་ཀྱང་འགྱུར་ལྡོག་མང་པོ་བྱུང་བ་རེད། དུས་རྟག་ཏུ་མཐོང་ཐུབ་པ་འདི་ལྟར། གཞུང་ཐིག་རིག་ལ་འཕྲེད་ཐིག་ཐུང་བའི་ལ་ཏིང་རྒྱ་གྲམ་དང་། གཞུང་འཕྲེད་ཐིག་གཉིས་ཀྱི་རིང་ཐུང་མཉམ་པའི་ཞི་ལའི་རྒྱ་གྲམ། གསེག་དབྱིབས་དཔེར་ན་༝དབྱིབས་ཀྱི་ཧྲེང་ཨན་ཏེ་ལིའེ་ཡི་རྒྱ་གྲམ། འཕྲེད་ཐིག་གཉིས་ཀྱི་འོག་ཏུ་གསེག་ཐིག་ཐུང་ཐུང་གཅིག་བསྣོན་པའི་སི་ལ་ཧྥུའི་རྒྱ་གྲམ (དེར་ཨའོ་ལུའོ་སིའི་རྒྱ་གྲམ་ཡང་ཟེར) ལ་སོགས་པ་ལྟ་བུའོ།

རྒྱ་གྲམ་ཅན་གྱི་རྟགས་མ་འདོགས་མཁན་གཙོ་བོ་ནི་གནམ་བདག་ཆོས་ལུགས་དང། ཏུང་ཀྲེང་ཆོས་ལུགས། དེ་མིན་ཆོས་ལུགས་གསར་པའི་ནང་གི་གྲུབ་མཐའ་འགའ་ཟིག་གི་ཆོས་ལས་བྱེད་མཁན་དང་དད་པ་བྱེད་མཁན་ཁ་ཤས་ཡིན་ཞིང་། མཚམས་མཚམས་ལ་ཡུལ་དུས་ངེས་ཅན་ཞིག་དང་བསྟུན་ཏེ་གཞི་ནས་བཏགས་ཆོག་པ་ཞིག་རེད། དུས་རབས་དང་། ཕྱོགས་ཁག མི་རིགས་བཅས་མི་འདྲ་བའི་དབང་གིས་གོམས་སྲོལ་དེ་དག་ཀྱང་གཅིག་ཏུ་མི་མཚུངས། དེང་སང་ནུབ་གླིང་གི་མི་རྣམས་ཀྱིས་ཨ་གསར་དུས་གསར་གྱི་རྗེས་ལ་སྙེག་ཆེད་རྟག་ཏུ་རྒྱ་གྲམ་དེ་རྒྱན་ཆ་ཞིག་ཏུ་བརྩིས་ནས་འདོགས་ཀྱི་ཡོད་པ་རེད།

འཛམ་གླིང་གི་རྒྱལ་ཁབ་མང་པོ་ཞིག་དཔེར་ན། དབྱིན་གོ་དང་། སུད་སི། ནོར་ཝེ། ཏན་མའེ། ཨི་ཊ་ལི། ཞིན་ཞི་ལན། མར་ཐ། ཧོ་ལེནཌ། ཞི་ལ། པིང་ཏའོ། ཏུའོ་སྨི་ཉི་ཅ། ཧྥེ་ཅི། ལིའེ་ཀྲི་ཏུན་ཧྲི་ཏེང་། ཐང་ཅ། སུད་སི། ཧྥན་ཏི་ཀང་བཅས་རྒྱལ་ཁབ་ 16 གི་རྒྱལ་དར་ཏོག་རྒྱ་གྲམ་གྱི་རི་མོ་བཀོད་ཡོད་པས། དེའི་ཐོག་ནས་ལོ་རྒྱུས་ཏོག་གི་ཆོས་སྲིད་ཟུང་འབྲེལ་བྱེད་པའི་སྣང་ཚུལ་མཚོོན་ཡོད་པ་རེད།

1815 ལོར་ཨི་ཊ་ལི་རྒྱལ་ཁབ་ཏུ་ཧྥ་རན་སི་དང་ཧྲ་ཏིང་གི་མཉམ་འབྲེལ་དམག་དཔུང་དང་ཨི་ཊ་ལིའི་དམག་དཔུང་གཉིས་ཀྱིས་དམག་འཐབ་དྲག་པོ་བརྒྱབ་ནས་ཕན་ཚུན་ཤི་རྨས་ཚབས་ཆེན་བྱུང་བའི་ཚུལ་དེ་སུད་སི་མི་ཆོས་རིང་ལུགས་པ་ཏུའུ་ནན་གྱི་མིག་ལམ་དུ་དངོས་སུ་མཐོང་བས། ཁོང་གིས་བར་གནས་ཀྱི་གཡུལ་སའི་སྐྱོབ་སྲུང་རྩ་འཛུགས་འཛུགས་རྒྱུའི་གྲོས་གཞི་བཏོན་པ་རེད། 1863 ལོར་ཇི་ནེ་ཝར་རྨས་དམག་སྐྱོབ་སྲུང་ཨུ་ཡོན་ལྷན་ཁང་བཙུགས་པ་དང་། ཕྱི་ལོར་ཇི་ནེ་ཝར་རྒྱལ་ཁབ་ 16 གི་འཐུས་མི་ཞུགས་པའི་ཚོགས་འདུ་འཚོགས་པར་མ་ཟད། དེའི་ནང་གི་རྒྱལ་ཁབ་བཅུ་གཉིས་ཀྱི་འཐུས་མི་རྣམས་ཀྱིས་གཡུལ་སའི་དུག་ཆས་དཔུང་སྡེའི་རྨས་དམག་རྣམས་ཀྱི་ལྟ་སྐྱོང་ཐོབ་ཐང་ལེགས་བཅོས་བྱེད་རྒྱུའི་སྤྱི་ཆིངས་ཀྱང་བཀོད་པ་རེད། རྨས་དམག་སྐྱོབ་སྲུང་ཨུ་ཡོན་ལྷན་ཁང་དེར་རྒྱལ་སྤྱིའི་རང་བཞིན་ཡོད་རུང་། དེའི་ནང་གི་མི་ཚང་མ་ནི་སུད་སི་མི་ཡིན་པས། དར་ཚོན་དམར་པོའི་ཐོག་རྒྱ་གྲམ་དཀར་པོ་ཞིག་བྲིས་པའི་སུད་སི་རྒྱལ་དར་གོ་ལྡོག་ནས་དར་ཚོན་དཀར་པོའི་ཐོག་རྒྱ་གྲམ་དམར་པོ་ཞིག་བྲིས་པའི་དར་ཆ་དེ་རང་ཉིད་ཀྱི་མཚོན་རྟགས་ཤིག་ཏུ་བརྩིས་པ་རེད། 1880 ལོར་རྨས་དམག་སྐྱོབ་སྲུང་ཨུ་ཡོན་ལྷན་ཁང་དེ་རྒྱ་གྲམ་དམར་པོའི་རྒྱལ་སྤྱི་ཨུ་ཡོན་ལྷན་ཁང་དུ་བསྒྱུར་པའོ།

དེ་འདྲ་ཡིན་པའི་རྐྱེན་གྱིས་རྒྱ་གྲམ་དེ་རིམ་བཞིན་ཁྲིམས་ཆས་ནས་ཡེ་ཤུའི་ཆོས་ལུགས་ཀྱི་མཚོན་རྟགས་སུ་གྱུར་པ་དང་། དེ་རྗེས་རྨས་དམག་སྐྱོབས་སྲུང་གི་དར་ཆར་གྱུར་ཏེ་མི་ཆོས་རིང་ལུགས་དང་བར་གནས་མཚོན་པའི་རྟགས་སུ་གྱུར། དེང་སང་དེ་ཡང་སྨན་བཅོས་སྐྱོབ་སྲུང་བྱ་གཞག་གི་མཚོན་རྟགས་ཤིག་ཏུ་གྱུར་ཡོད།

གོང་དེར་རྒྱལ་ཁབ་ཁ་ཤས་ཀྱི་མིང་རྒྱ་སྐད་ལ་གཞིར་ཏེ་དེབ་ཏུ་བཀོད་འདུག ཤེས་པ་རྣམས་ཨིན་སྐད་ལ་གཞི་བཞག་ནས་བརྗེད་པོ་བརྒྱབ་པ་ཡིན། མ་ཤེས་མ་མང་པོ་འདུག དཔེར་ན་ ཏན་མའེ། ཞིན་ཞི་ལན། མར་ཐ། ཞི་ལ། པིང་ཏའོ། ཏུའོ་སྨི་ཉི་ཅ། ཧྥེ་ཅི། ལིའེ་ཀྲི་ཏུན་ཧྲི་ཏེང་། ཐང་ཅ། ཧྥན་ཏི་ཀང་ སོགས་རྒྱལ་ཁབ་གང་ཡིན་གསལ་པོ་མ་རྟོགས། ཁྱེད་ཀྱིས་ཤེས་ན། མཆན་དུ་བཀོད་རོགས།